İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH)
Prostat nedir?
Prostat alt idrar yollarında, mesanenin (idrar kesesi) alt kısmında, üretranın (mesane çıkışında bulunan idrar kanalı) etrafına yerleşmiş bir bezdir. Yalnızca erkeklerde bulunur. Menide bulunan bir sıvı salgılar.
Sağlıklı bir prostat, yaklaşık olarak iri bir ceviz büyüklüğündedir ve hacmi 15-25ml’dir. Erkekler yaşlandıkça prostat da yavaş bir şekilde büyür.
İyi huylu prostat büyümesi
Prostat hastalıkları genellikle ilerleyen yaşlarda ortaya çıkar. Elli yaş üstündeki erkeklerde alt idrar yollarında rahatsız edici belirtilere yol açarlar. Bu belirtiler daha sıklıkla iyi huylu prostat büyümesi olarak bilinen bir hastalık olan prostatın büyümesinden kaynaklanır. Başka şartlar da bu şikayetlere yol açabilir ve doktorunuz bunları göz önünde bulundurur.
İyi huylu prostat büyümesi sık görülen bir durumdur. Yaşlanmayla birlikte erkeklerde oluşan hormonal değişikliklerle ilişkilidir. BPH, normal idrar yapma biçiminizi etkileyebilir ve yaşam kaliteniz üzerinde olumsuz bir etki yaparak alt idrar yolu semptomlarına yol açabilir. Ürolojide en sık tanı konulan hastalıktır.
Prostat hastalıkları çok endişe verici olabilir ancak BPH’nın prostat kanseri olmadığının bilinmesi önemlidir. BPH tedavi edilmediği durumda bile prostat kanserine dönüşmez. Ancak iyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri yaşla birlikte gelişebilir ve beraber görülebilir. Endişelerinizi gidermek için üroloğunuza danışmalısınız.
İyi huylu prostat büyümesi belirtileri
İyi huylu prostat büyümesi (BPH) normal idrar yaptığınız yolu etkileyebilir. Bu, büyüyen prostatın, mesane çıkışında idrar yoluna baskı yapması nedeniyle ortaya çıkar.
Belirtiler bazen hafif olabilir. Örneğin daha sık idrar yapma ihtiyacı hissedersiniz veya mesanenizi tam boşaltmanız güçleşebilir. Bu hafif belirtiler yaşlanma sürecinin hareket hafıza ve esneklikteki azalma gibi normal bir parçası olabilir. Doktorunuz bu hafif belirtileriniz için tedavi önermeyebilir.
Belirtiler bazen çok rahatsız edici olabilir ve yaşam kalitenizi olumsuz etkileyebilir. Bu durumda tedaviden yarar görebilirsiniz.
Genellikle alt idrar yolu semptomları olarak adlandırılan bu semptomların nedeni çoğu zaman BPH olabilir ve boşaltma sistemini etkileyen diğer şartlardan kaynaklanabilir.
Belirtilerin tipleri
İyi huylu prostat büyüme ile ilişkili belirtiler idrar yapmayı değişik yollarla etkileyebilir:
*Mesanede idrarının tutulmasını (depolama)
*İdrar yapılmasını (işeme)
*İşeme sonrası nasıl hissettiğinizi (işeme sonrası)
*Depolama belirtileri:
-Normalden daha sık idrar yapma ihtiyacı
-Gece idrar yapmak için uyanma ihtiyacı
-Ani idrar yapma ihtiyacı ve bu ihtiyacın ertelenememesi
-İstemsiz idrar kaçırma
*İşeme belirtileri:
-Zayıf akımlı idrar yapma
-Çatallı ve dağınık idrar akımı
-Kesik kesik idrar yapma
-Ikınarak idrar yapma
-İdrar yapmaya başlamadan önce bekleme
-İdrar yapmanın çok uzun sürmesi
*Miktürasyon (işeme) sonrası belirtiler:
-Mesanenin tam boşalmadığı hissi
-İşeme sonrası iç çamaşırına istemsiz idrar kaçırma
-Selim prostat büyümesi tanısı
Sosyal yaşantınıza etkileri
Ani sıkışma hissi ve çok sık idrar yapma ihtiyacı gibi BPH belirtileri sosyal yaşantınızı olumsuz etkileyebilir. Bazı hastalar bu belirtilerden çok rahatsız olur ve sosyal aktivitelerden uzaklaşırlar. Yakınlarında tuvaletin olmadığı bir yerde bulunmaktan korkarlar. Gece idrar yapmak için sık uyandıkları ve yeterince uyuyamadıkları için enerji seviyeleri düşer ve günlük aktivitelerini yapmakta zorlanır.
Kişisel ilişkiler ve cinsellik
BPH belirtileri kişisel ilişkilerinizi ve cinsel yaşamınızı olumsuz etkileyebilir. İlgi çekici, kendinden emin hissetmeniz veya bedeninizi her zaman kontrol edemediğiniz için partnerinizle yakınlaşmanız zorlaşabilir. İdrar kaçırma ve ani sıkışmalar sizi mahçup edip, gururunuzu zedeleyebilir. İlişkiyi sürdürememe ve erektil disfonksiyon gibi ilaç tedavilerinin yan etkileri de bu duruma katkıda bulunur.
Üroloğunuzla cinsel hayatınızı konuşmanız rahatsız edici olabilir, ancak korkularınızla baş etmenin en etkin yolu budur. Partneriniz ve üroloğunuzla birlikte cinsel hayatınızdaki öncelikleri belirleyebilir, en uygun tedavi yöntemini seçebilirsiniz. BPH ile yaşamanızı kolaylaştıracak, belirtileri gidermenin ve cinsel hayatınızı düzeltmenin birçok yolu vardır.
İyi huylu prostat tanısı için hangi testler yapılır?
Doktorunuz tıbbi özgeçmişinizi öğrenip, prostatınızın parmakla muyenesini de kapsayan fizik muayene yapacaktır. Muayene sırasında prostatın boyut, şekil ve sertliğini anlamak için parmağını kullanır. Belirtileriniz dikkatlice değerlendirilip, kan ve idrar testleri yapılacak ve idrar akımınızın hızı üroflovmetri test, ile ölçülecektir.
PSA testi neden yapılır?
İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri aynı yaş grubunda ortaya çıkabileceğinden dolayı kan PSA (prostat-spesifik antijen) testiniz yapılabilir. PSA ayrıca prostat hacminizi ve iyi huylu prostat büyümesi belirtilerinizin ilerleme riskini tahmin etmek için de kullanılabilir.
İdrar testi ve idrar kültürü niçin yapılır?
İdrar testi benzer belirtilere sebep olan idrar yolları enfeksiyonunu dışlamak için yapılır. Enfeksiyonunuz varsa, bunu doğrulamak ve en iyi antibiyotik seçimi için idrar kültürü yapılır.
Üroflovmetri ölçümü ne için yapılır?
Üroflovmetri idrar akım hızınızı ölçer. Bu test prostatın idrar akışını engelleyip engellemediğini anlamak için yapılır.
İşeme sonrası kalan idrar (PMR) neden ölçülür?
İşeme sonrası mesanede kalan idrarın ölçümü, mesane tam boşalıp boşalmadığını anlamak için yapılır. Artmış PMR, mesanenin iyi fonksiyon görmediğinin veya üretrada tıkanıklık olduğunun belirtisidir. Bu durum idrar yolu enfeksiyonu riskini artırır.
Mesane ve prostat ultrasonu niçin yapılır?
Mesane ultrasonografisi, belirtilerinize sebep olabilecek diğer sebepleri araştırmak için kullanılabilir.
İyi Huylu Prostat Büyümesi için İlaç Tedavisi
İyi huylu prostat büyümesi tanısı konulan hastalara ilaç tedavisi önerilir. Bu tedavi, belirtiler rahatsız edici düzeyde olduğu ve yaşam kalitesini etkilediği zaman önerilir.
BPH ile ilişkili belirtilerin tedavisinde çeşitli ilaç grupları kullanılır:
Bitkisel ilaçlar
Alfa-blokerler
5 Alfa-redüktaz inhibitörleri (5ARI)
Muskarinik reseptör antagonistleri (MRA)
Fosfodiesteraz 5 inhibitörleri (PDE5)
Bu ilaçların kombinasyonları
Her bir grup ilaç farklı bir yoldan etkisini gösterir ve farklı etki ve yan etkilere sahiptirler.
Bitkisel İlaçlar
Kabak çekirdeği, Güney Afrika yıldız otu, Afrika kuş üzümü Çavdar poleni bu gruptaki ilaçlardandır. Ne kadar etkin oldukları da net değildir. Çok fazla sayıda bitkisel ilaç olduğu için, kullanımları konusunda özel bir öneri yapılamaz. Doktorunuzun tavsiyesini almadan bitkisel ilaç kullanmamalısınız.
Alfa-blokerler
Alfa-blokerler, prostatın düz kaslarını gevşeterek belirtileri ve idrar akışını iyileştiren bir grup ilaçtır. BPH’si olan erkeklere en sık önerilen ilaç grubudur.
Alfuzosin, Doxazosin, Tamsulosin, Terazosin, Silodosin bu gruptaki ilaçlardandır.
İlaçlar tam etkilerini genellikle birkaç haftada gösterir. Alfa-blokerler prostatın boyutunu küçültmez veya büyümesini önlemez. Bazı hastalar sonuçta belirtilerinin giderilmesi için cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyacaktır.
Alfa-blokerlerin yan etkileri hafiftir ve uzun süre kullanılmalarına rağmen çoğu hastada herhangi bir yan etki ortaya çıkmaz. Yan etki gözlenen hastalar güçsüzlük (asteni), baş dönmesi ve hafif düşük kan basıncı (hipotansiyon) bildirmektedir.
Alfa-bloker ayrıca retrograd ejakülasyona (meninin idrar kesesine boşalması) yol açabilir. Bu sık olmayan bir yan etkidir ve tedavi sonlandırıldığı zaman kaybolacaktır.
5 Alfa-redüktaz inhibitörleri
5 alfa-redüktaz inhibitörleri (5ARI) prostatın büyümesini önleyen ve hatta küçülmesine sebep olabilen bir grup ilaçtır. Bu ilaçlar prostat 40 mililitreden büyükse daha etkindir ve prostat büyümesi rahatsız edici belirtilere sebep olduğu zaman reçeteyle verilir. Bu ilaçlar üriner retansiyon riskini ve cerrahi müdahale gereksinimini azaltabilir. Belirtileri düzeltmesi çok uzun zaman alacağı için, 5ARI, 1 yıldan uzun süren tedavilerde önerilir.
2 tür 5ARI bulunur ve hepsi de benzer sonuçlar verir: Dutasterid ve Finasterid
Bu ilaçların yan etkileri esas olarak cinsel fonksiyonlar ile ilgilidir. Bunlar ilişkinin sürdürülmesinde azalma, erektil disfonksiyon (sertleşme bozukuğu) ve boşalma problemleridir. Yan etkiler çok sık değildir ve tedavinin kesilmesi ile kaybolur. 5ARI kullanımının prostat kanseri riskini artırabileceğine dair kanıtlar bulunmaktadır. 5ARI yan etkilerinden dolayı genellikle orta veya şiddetli belirtileri olan hastalara önerilir.
Muskarinik reseptör antagonistleri
Muskarinik reseptör antagonistleri (MRA) mesanenin anormal kasılmalarını azaltan bir grup ilaçtır. Erkeklerde BPH’den kaynaklanan sıkışma belirtilerine karşı fayda sağlayabilir. Mesane tam olarak boşalamıyorsa ve idrar yapma sonrası mesanede çok fazla idrar kalıyorsa bu ilaçlar genellikle reçete edilmez. Birkaç MRA tipi vardır:
Darifenasin Fesoterodin Oxibutinin Propiverin Solifenasin Tolterodin ve Tropisyum klorid bu gruptaki ilaçlardandır.
MRA’nin yan etkileri genelde hafiftir. Bunlar ağızda ve gözde kuruluk, kabızlık, idrar yapma güçlüğü, soğuk algınlığı belirtileri, bulanık görme, baş dönmesidir.
Fosfodiesteraz 5 inhibitörleri
Fosfodiesteraz 5 inhibitörleri (PDE5I) erektil disfonksiyonun tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar ayrıca BPH ile ilişkili belirtileri de iyileştirebilir. PDE5I’nin 3 tipi vardır: Sildenafil Tadalafil Vardenafil
Erektil disfonksiyonu olan erkeklerin yanı sıra prostat büyümesi belirtileri olan erkekler de PDE5I ile tedaviden fayda görebilirler.
PDE5I’ler baş ağrısı, baş dönmesi, hazımsızlık gibi yan etkilere sebep olabilir. PDE5I’lerinin alfa-blokerlerden doxazosin veya terazosin gibi bazı ilaçlarla kullanılmamalıdır. Özellikle kalp sorunları olan erkeklerde de kullanımı ciddi sorunlara yol açabilir.
Kontrol edilemeyen tansiyon problemi olan veya böbrek yetmezliği olan erkeklerde kullanmamalıdır. PE5I kullanımı sonrası görme kaybı yaşarsanız, doktorunuza danışınız.
PDE5I’lerin yan etkileri ve kullanılmamaları gereken durmlar hakkındaki şüphelerinizle ilgili olarak mutlaka doktorunuza danışınız.
İlaç Kombinasyonları
Doktorunuz size bir ilaç kombinasyonu önerebilir. En sık kullanılan kombinasyonlar:
Alfa-bloker ile 5ARI
Alfa-bloker ile MRA
Bu tedavilerin amacı her iki ilacın yararının kombine edilmesidir. Birlikte kullanıldıkları zaman bu ilaçlar daha etkin olabilir. Ancak sıklıkla daha fazla yan etkiye sebep olabilir. Her ilacın yan etkilerinden önceki kısımlarda bahsedilmiştir. Kombinasyon tedavisi orta veya şiddetli belirtileri olan erkeklerde önerilir.
Bekle-gör tedavisi nedir?
Eğer sizde hafif alt üriner sistem semptomları varsa genelde ilaca veya cerrahi müdahaleye ihtiyaç duymazsınız. Bu durumda üroloğunuz, hastalığınızı ilerleyen aylar veya yıllarda yakından izleyecek, gerektiği zaman farklı bir tedaviye başlayacaktır. Üroloğunuz hastalığınızı size anlatacak, nasıl gelişebileceğini, yaşam tarzınızı nasıl düzenleyebileceğinizi, belirtilerinizi nasıl azaltabileceğinizi ve onlarla nasıl baş edeceğinizi size açıklayacaktır.
Bazı basit yaşam tarzı değişiklikleri, BPH belirtilerinizin düzelmesine yardımcı olabilir. Örneğin, akşamları daha az sıvı almanız, gece idrara kalkmayı azaltmaya yardımcı olur. Daha az alkollü içecek, kahve veya çay tüketmeniz, mesane irritasyonunu engeller.
Bazı erkeklerin oturarak idrar yapması mesanenin tamamen boşalmasına yardımcı olur. Hala tam boşalmadığını hissediyorsanız, 5-10 dakika sonra tekrar deneyiniz.
İdrarınızı yapmak için ani sıkışıklık hissediyorsanız idrarınızı tutma konusunda kendinizi cesaretlendirin. Bu daha fazla idrar tutmak için mesanenizi alıştıracak ve böylece daha az sıklıkta idrar yapma ihtiyacınız olacak.
BPH için yapılan cerrahinin amacı nedir?
Cerrahinin amacı BPH belirtilerinin dindirmek ve idrar akımını artırmaktır.
BPH için altın standart tedavi nedir?
BPH belirtileri için en sık önerilen cerrahi tedavi prostatın transüretral rezeksiyonudur (TURP). Amaç, belirtilere sebep olan prostat dokusunu (adenomu) minimal invaziv yöntemle uzaklaştırmaktır. TURP, BPH belirtilerinde optimal düzelme sağlar. TURP sonrası retrograd ejakülasyon gelişebilir.
BPH diğer cerrahi yöntemlerle de tedavi edilebilir:
Transüretral prostat insizyonu (TUIP): TUIP sırasında idrar akımının düzeltilmesi için doktorunuz mesane boynundan prostata doğru kesi yapar. Bu işlem, ilaç tedavisi ile benzer sonuçları sağladığı için BPH tedavisinde nadiren kullanılır.
Açık prostatektomi: TURP’a benzer ancak karına kesi yapılarak yapılır. Çok büyük prostatı olan erkeklerde önerilir.
Lazer tedavisi: Prostatı kesmek veya buharlaştırmak için yoğun ışık kullanan lazer kullanılır. İşlem sırasında çok az kan kaybedilir.
Prostat stentleri: Stentler üretrayı açık tutmak ve idrar akımını artırmak için kullanılır. Cerrahiye uygun olmayan erkeklerde önerilir.
Transüretral iğne ablasyonu (TUNA): Prostat dokusunu sertleştirmek için ısı (radyofrekans enerji) kullanan bir minimal invazif tedavidir. Amaç prostat hacmini azaltmak ve belirtileri düzeltmektir.
Transüretral mikrodalga tedavisi (TUMT) Prostat dokusunu sertleştirmek için mikrodalga enerji kullanan minimal invaziv bir tedavi yöntemidir. Amaç prostat hacmini azaltmak ve belirtileri düzeltmektir.
Retrograd ejakülasyon nedir?
Orgazm sırasında semenin artık üretradan atılmayıp, mesane içine püskürtülerek oradan da idrarla vücuttan atılmasıdır. BPH için yapılan cerrahi sonrası retrograd ejakülasyon gelişebilir. Aynı zamanda birtakım ilaç tedavisi türleriyle de bağlantılıdır.
Cerrahi tedavi ile erektil disfonksiyon arasında bir ilişki var mıdır?
Çoğu zaman cerrahi erektil disfonksiyona sebep olmaz.