Aşırı Aktif Mesane Semptomları (AAM)

Aşırı Aktif Mesane Semptomları (AAM)

Mesane nedir?

Mesane böbreklerden üretilen idrarı depolayan organdır. Kas yapıdan oluşur, kese şeklindedir ve yaklaşık 500 cc idrar depolayabilir.
İnsanların çoğu mesane  henüz yarım dolu iken doluluk hisseder. Mesaneyi boşaltmak için gevşeyebilmeniz gerekir.  Bu durum uygun sosyal ve çevresel faktörler varlığında mümkün olur; örneğin tuvalet ya da özel ayrılmış alan varlığı gerekir. Daha sonra beyin, mesanenin idrarı dışarı atmasını başlatmak için sinyal yollayacaktır. İdrar yapma sıklığı birçok faktöre bağlıdır. Özellikle de; alınan sıvı miktarı ile ilgilidir. Birçok insan tüm gün boyunca, günde 8 kereden az, gecede ya 1 kez idrara çıkar ya da hiç idrar yapma ihtiyacı duymaz.

Aşırı aktif mesane semptomları nelerdir?

  İdrar depolama semptomlarıdır. Depolama semptomları şunlardır:

• Ani idrar yapma ihtiyacı ve bunun erteleyememe sıkıntısı
• İstemsiz idrar kaçırma
• Normalden daha sık idrar yapma ihtiyacı
• Gece idrar yapma ihtiyacı ile uyanma

  İnsanlar %10-20’si hayatlarının bir döneminde çeşitli derecelerde bu şekilde şikayetlerden yakınırlar.

Aşırı aktif mesane semptomlarının nedenleri?

• Bazı insanlar, mesanelerinde ani ve spontan kasılmalar yaşarlar. Bazı insanlar mesane dolumunu daha hassas hissederler. Bazı vakalarda böbrekler gece daha fazla idrar üretir. Bu noktüriye neden olur. Bu durum ileri yaş ve belli tıbbi durumlarla ilgili olabilir. Bazı kişilerin daha küçük mesaneleri vardır ve daha çabuk dolar. Bu durum çok sık değildir.

Doktorunuzun kullanabileceği terimler

• Ani idrar sıkışması ertelenemez: İdrar yapma ihtiyacı, idrar kaçırma korkusuna sebep olur. AAM en önemli semptomudur.
• Ani inkontinans: Tuvalete yetişememe sonucu idrar kaçırma
• İdrar yapma sıklığı:  Daha sık aralıklarla idrar hissi genellikle günde 8 kez den fazla
• Noktüri: Gece 1-2 kez idrar yapma ihtiyacı ile uyanma
• AÜSS (alt üriner sistem semptomları):  Üriner sistemi etkileyen semptomların tümü için kullanılan bir terimdir.

AAM tanısı

Doktor semptomlarınızın nedenlerini anlamak için bir takım testler isteyebilir. Öncelikle doktor veya hemşire, hastalığınızla ilgili tıbbi geçmişinizi alacak ve fizik muayenenizi yapacaktır. Eğer ihtiyaç varsa başka testler yapabilir.

Tıbbi geçmiş

Doktor detaylı tıbbi geçmişinizi alacak ve semptomlarınız hakkında sorular soracaktır.
Yaşadığınız semptomları tanımlayınız

• Ne kadar süredir semptomlarınız olduğunu söyleyiniz
• Aldığınız ilaçların listesini yapınız
• Daha önce geçirdiğiniz cerrahi müdahalelerin listesini yapınız
• Diğer sıkıntı duyduğunuz hastalıklardan bahsediniz
• Hayat tarzınızı tanımlayınız (egzersiz, sigara, alkol ve diyet gibi)

Fizik muayene

Doktorunuz veya hemşireniz fiziksel muayenenizde şu noktaları incelerler:

• Karnınız
• Genital bölgeniz
• Sırtınız

İdrar testi

Test için idrar vermelisiniz. Bu test üriner enfeksiyon ve idrarınızdaki az miktarda kan ya da şekeri gösterebilir.

Mesane günlüğü

Doktorunuz sizden mesane günlüğünüzü hazırlamanızı isteyebilir. Bununla beraber, ne kadar sıklıkla su içtiğinizi, ne kadar sıklıkla idrara çıktığınızı ve ne kadar idrar çıkardığınızı not edebilirsiniz. Mesane günlüğü semptomlarınızın daha iyi anlaşılması için doktorunuza yardımcı olacaktır.

Üroflovmetri

İdrar akımının elektronik olarak kaydedildiği basit bir testtir. Kliniklerde ya da hastanelerde kolaylıkla yapılabilir. Üroflovmetri olarak tanımlanan bir kabın içine idrar yapacaksınız.

Mesanenin görüntülenmesi

Ultrasonografi yapılabilir. Yüksek frekanslı ses dalgaları ile mesanenizin görüntüleri elde edilir.
Doktor veya hemşire idrar yapma sonrası mesanenizde ne kadar idrar kaldığını inceler. Bu bilgi semptomlarınızın nedeni eğer idrar tıkanması ise anlamamıza yardımcı olur.

Mesane incelenmesi

İdrarınızda kan varsa mesanenizi incelemek gereklidir. Doktor sistoskop olarak adlandırılan bir çeşit endoskop yardımıyla genellikle lokal anestezi altında mesanenizin içini inceler.

Ürodinamik inceleme

Ürodinami testi mesane kaslarının nasıl çalıştığı hakkında ayrıntılı bilgi verir. Test esnasında üretra ve rektuma yerleştirilen katater yardımı ile mesane ve karın içi basıncı ölçülür.

AAM hasta uyumu

Aşırı aktif mesane semptomları oldukça sıkıntı vericidir; fakat hayatınızı tehdit etmez. AAM semptomları uzun sure devam edebilir ve basit bir tedavisi yoktur. Birçok vakada hasta uyumu tedavinin ilk basamağıdır, sıklıkla farklı tedavi opsiyonları denenerek sizin durumunuza en uygun tedavi anlaşılabilir.

Semptomlarınızla aktif olarak başa çıkabilirsiniz. Aşağıdaki maddeler hasta uyumunu sağlamada yardımcı olacaktır:

• Doktorunuzla konuşarak hangi sıvıdan ne kadar ve ne zaman alacağınızı belirleyebilirsiniz.
• İdrar kaçırma probleminiz varsa doktorunuz size elbiselerinizin ıslanmaması için pet kullanmanızı önerebilir.
• Eğer doktorunuz önerirse, ani idrar hissettiğinizde idrarınızı daha uzun süre tutmaya çalışın. Bu mesanenizin eğitilmesine yardımcı olur ve kademeli olarak tuvalete gitme aralığınızı artırır.
• Pelvik kaslar yaşlanma ile zayıflar. Pelvik kasları sıkarak yapılan Kegel egzersizleri ani idrar hissinizi baskılamanıza yardımcı olur ve kaslarınızın gücünü tekrar kazanmasına yardımcı olur.

Hayat tarzı önerileri

Semptomlarınızı yönetmenize ve hayat kalitenizi arttırmanıza yardımcı olur.

• Hergün en az 1-1.5 litre sıvı alın eğer daha çok alabilecekseniz doktorunuzla konuşun
• Eğer sıcak iklimde yaşıyorsanız ya da fazla fiziksel egzersiz yapıyorsanız daha fazla sıvı alın
• Uzun seyahatler sırasında ve öncesinde daha az sıvı alın
• Gece idrar isteği ile uyanmamak için akşam daha az sıvı alın
• Alkol ve kafein alımını azaltın; çünkü bunlar idrar miktarını arttırır ve mesaneyi uyarır
• Bazı gıdalar mesaneyi uyararak AAM semptomlarını arttırır. Tüketilen gıdalardan; suni tatlandırıcılar, baharatlı  gıdalar, kafein, turunçgiller ve bunların meyve suları ve gazlı içecekler kısıtlanmalıdır
• Kilo kontrolü ( vücut kitle indeksi 18-25 kg/m2) kilo azaltılması idrar kaçırma semptomlarını iyileştirir

AAM ilaç tedavisi

Hastaların 1/3’ünde hasta uyumu ile alınan önlemler yetersiz kalır Önlemler yetersiz kaldığında doktorunuz size ilaç tedavisi önerebilir. Doktorunuzla birlikte hangisinin en iyi olduğuna karar verebilirsiniz.

Tedavi kararını etkileyen faktörler:

• Semptomlarınız
• Tıbbi hikayeniz
• Kullandığınız diğer ilaçlar
• Ülkenizde bulunan ilaçlar
• Sizin kişisel tercih ve değerleriniz

AAM tedavisinde kullanılan ilaçlar birkaç farklı gruba ayrılır:

• Muskarinik reseptör antagonistleri
• Beta-3 agonistleri
• Desmopresin

Muskarinik reseptör antagonistleri

Muskarinik receptor antagonistleri (MRA) ani idrar yapma ihtiyacını gideren ve anormal mesane kasılmalarını azaltan ilaçlardır. AAM tedavisinde en sık kullanılan ilaçlardır. MRA’lar birkaç adet farklı tipi vardır:

• Darifenasin
• Fesoterodin
• Oksibutinin
• Propiverin
• Solifenasin
• Tolterodin
• Trospiumklorid

Yan etkileri genellikle hafiftir. Bunlar ağız ve göz kuruluğu, asit reflüsü ve kabızlıktır. Nadiren bazı vakalarda bulanık görme, baş dönmesi ve idrar yapma güçlüğü görülebilir.

Beta-3 agonistler

Beta-3 agonistler yeni grup ilaçlardır, MRA’lara benzer olarak mesanede anormal kasılmaları ve AAM semptomlarını azaltır. Günümüzde sadece Mirabegron kullanılmaktadır.

Mirabegron, EAU ve AUA kılavuzlarında önerildiği üzere Aşırı Aktif Mesane tedavisinde İlk kullanılabilecek ajanlardan biridir ve primer hastalarda da tercih edilebilir. Öncesinde başka bir ajan kullanım zorunluluğu ya da MRA lerine direnç şartı yoktur. Mirabegron plaseboya benzer yan etkilere sahiptir.

Desmopresin

Desmopressin vücutta üretilen idrar miktarını azaltır. Desmopresin gece idrar ihtiyacı ile uyanmanızı azaltır. Tablet, nazal sprey, melt (dil altı) tablet şeklinde uyumadan önce alınır. İlaç etkisi 8-12 saat sürer.

Desmopresin kan sodyum seviyesini düşürebilir. Bu yüzden tedavi öncesi ve esnasında kan testleri yapılmalıdır. Az görülen yan etkileri baş ağrısı, mide bulantısı, ishal, karın ağrısı, baş dönmesi ve ağız kuruluğudur. Nadiren bazı vakalarda, desmopressin tansiyon yüksekliğine yol açar, ayak ve ayak bileğinde şişlik oluşur (periferal ödem).

AAM de ikinci düzey tedavi

Bazen reçete edilen ilaçlar semptomlarınızı gidermez. Bu vakalarda diğer tedavi opsiyonları kullanılır.

Sık kullanılan tedavi opsiyonları:

• Mesane içine botulinum toksin enjeksiyonu
• Norömodulasyon olarak da bilinen sinir uyarılması
• Cerrahi yöntemler ile mesane kapasitesinin arttırılması

Botulinum toksin

Ticari isimlerinden birisi botoks olan botulinum toksin, sıklıkla kozmetik cerrahide kullanılır. Toksin mesane duvarına AAM semptomlarına neden olan sinir aktivitesini azaltmak için enjekte edilir. Bu tedavi ani idrar hissi, idrar sıklığı ve ani idrar hissi ile idrar kaçırma şikâyetlerini iyileştirilebilir.

Botulinum toksin injeksiyonları için genellikle lokal anestezi kullanılır.  Doktor sistoskop olarak bilinen bir çeşit endoskop kullanarak üretradan mesaneye girer, sistoskop bir kamera yoluyla mesanenin yüksek çözünürlüklü görüntüsünü elde ederek küçük video monitöre yansıtır. Doktor küçük dozda botulinum toksinini mesane duvarının farklı yerlerine enjekte eder.

İşlemin etkisi zamanla azalır ve 4-9 ay sonra tedavi tekrarına ihtiyaç duyulur. Bazı hastalar (% 10 dan az) botulinum enjeksiyonundan sonra idrar yapma güçlüğü olabilir ve bir katetere ihtiyaç olabilir. Kateterler üriner enfeksiyon riskini arttırabildiği için doktorunuz antibiotik verebilir.

Sinir uyarılması
Norömodulasyon olarak da bilinen sinir uyarılması mesaneyi kontrol eden sakral sinirleri uyarmak için elektrik akımları kullanan bir tedavidir. İki çeşit sinir uyarılması vardır:

1)Tibial sinir uyarılması:
Tibial sinir uyarılması için ayak bileğinizin yakınına doktorunuz elektrik akımı için bir iğne yerleştirecektir. İğne cildinizden geçer ve bileğinizin iç kısmından bacak boyunca sakral sinirlere dek uzanan tibial siniri uyarır.
Tibial sinir uyarımı için  genellikle tedavi 12 seans surer. Tedavi seansı klinikte haftada1 kez uygulanır ve genellikle 30 dk surer. Zamanla etkisi azalacaktır ve daha fazla tedavi seansına ihtiyaç duyulabilir.

2)Sakral sinir uyarılması:

Sakral sinir uyarılması işlemi 2 aşamada yapılır. İlk olarak doktor elektrodu cildinize yerleştirir ve AAM semptomlarınızın sinir uyarılmasına cevap verip  vermediğini test eder. Eğer cevap varsa pelvik kemiğinizin üst kısmından, programlanabilir akım jeneratörü implantasyonu için bir cerrahi operasyon geçireceksiniz
Cerrahiden sonra vücut dışındaki bir cihaz yardımı ile jeneratörü kontrol edebileceksiniz. Bu cihaz mesaneye ulaşan sinirler üzerindeki elektrik akımını kontrol edecektir. Sakral sinir uyarılması semptomlarınızı önemli oranda azaltabilir.
Cerrahi sonrası enfeksiyon riski vardır, implantasyon bölgesinde ağrı hissedebilirsiniz. Zamanla rahatsızlık sebebi olacak şekilde jeneratör veya elektrot yer değiştirebilir. Jeneratör pilinin bitmesi de mümkündür; eğer pil biterse değiştirmek için yeni bir cerrahi işlem gerekebilir. Bu risklerle ilgili endişelerinizi doktorunuzla konuştuğunuzdan emin olunuz.

Mesane cerrahisi

Semptomlarınız ilaç veya diğer tedavilerle iyileşmezse mesane cerrahisine ihtiyaç duyabilirsiniz. İşlemin amacı mesane kapasitesini arttırmaktır. Doktor alt karın bölgesine bir kesi yapar ve mesane boyutunu artırmak için bir parça bağırsağınızı kullanır. Bu işlem mesane büyütme veya istiridye sistoplasti olarak isimlendirilir ve günümüzde nadiren uygulanır. Eğer bu cerrahi size önerilirse  içerik ve yan etkilerini doktorunuzla konuşmalısınız çünkü bunlar çok belirgin olabilir.

AAM ile yaşamak

AAM semptomları hayatı tehdit edici olmamasına rağmen yaşam kalitenizi olumsuz yönde etkiler. Yaşam kalitesi fiziksel ve fizyolojik sağlığı birlikte içerir. Sadece sağlıklı hissetmek değil AAM semptomlarının psikolojik  baskısından kurtulmak da önemlidir. Ani idrar yapma hissi veya sık idrar yapma gibi semptomlar yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etki yapar. AAM semptomları olan kişiler evi terk etmeden önce tuvalet yerlerini belirleme ihtiyacı hisseder ve toplu aktivitelerden kaçınabilir. Aynı zamanda gece idrar yapma ihtiyacı nedeniyle uykusuz kaldığından enerji seviyesi düşer ve günlük aktivitelerini yerine getirmekte zorlanır. İdrar kaçırma ile sonlanan ani idrar hissi atakları utanç vericidir ve özgüveninizi azaltır.
Bu problemler partnerinizi etkileyebilir. Örneğin, partneriniz gece tuvalete kalkmanız sırasında uyanabilir. AAM semptomlarınız sebebi ile sosyal aktivitelerden kaçınabilirsiniz ve bu da partnerinizin sosyal hayatını etkileyebilir ve sizinle partnerinizin yaşama sevincinizi engelleyerek yalnızlık hissine sebep olabilir.
Semptomları kontrol altında tutmak için çeşitli yollar vardır. Bu semptomlar ilişkilerinizde mutlu olmanızı ve toplumunuzdaki sosyal kültürel ve ekonomik hayata katılımınızı engellememelidir. Semptomlarınız size rahatsız ederse yardım isteyin, aile hekiminize veya üroloji doktoruna danışın.

Doktorunuza sorulacak sorular

Doktorunuza gitmeden önce soru listesi hazırlamak sizin için yardımcı olabilir. Sormak istediğiniz sorulara örnek olarak:

• Niçin bende bu problem ortaya çıktı?
• Eğer hiçbir tedavi yapmamayı tercih edersem ilerleyen ay ve yıllarda ne olur?
• Tedavi olmayı tercih edersem önümüzdeki ay ve yıllarda ne olur?
• Hangi tedavi opsiyonunu benim için önerirsiniz?
• Tedaviden ne bekleyebilirim?
• Bu tedavinin olası yan etki ve riskleri nelerdir?
• Tedavim ne kadar sürecek?